از خانه تکانی تا دل تکانی

خلیل کریمی

بهار، زمان رویش فطرت هاست. خاک زمان نشسته بر جان و تن، به باران عشق شسته می شود و گل فطرت دوباره غنچه می شود و فرصتی دوباره به مردگان داده می شود. هر ساله زمین، رستاخیز را به یاد انسان می آورد و فرصت مکرری را به آدمی می بخشد تا خود را بتکاند از هرچه خاک زمانه بر دل وی نشانده است.

زنگارهای روح

بسیاری از مردم تنها به چشم ظاهر خویش اعتماد دارند. از این رو با نگاهی تند و گذرا، کوچک ترین گرد و غباری را روی میز و اشیاء خانه می بینند و به عیب جویی از کدبانوی خانه می پردازند؛ اما کمتر کسی است که غبار و زنگار نشسته بر جان و روانش را ببیند. این در حالی است که روان آدمی همانند تن آدمی در یک فرآیندی اندک اندک، غبار می گیرد و زنگار سیاهی، آینه صاف وجودش را به تیرگی می کشاند. این گونه است که دیگر، حقایق را چنان که هست بازتاب نمی دهد. خداوند در آیاتی از جمله آیات 2 تا 15 سوره حجر و 32 تا 44 سوره طور و آیات 1 تا 6 سوره قمر، به غبار زندگی بر جان و روان آدمی اشاره می کند که شخص را چنان تیره و تار می گرداند که حقایق عینی و محسوس و ملموس را نمی بیند و به انکار شق القمر و یا هر معجزه آشکار دیگری که در برابر دیدگانش رخ می دهد، می پردازد.

خداوند به صراحت از زنگار قلوب و دل ها، در آیاتی از جمله 14 سوره مطففین اشاره می کند و می گوید که لجاجت و بهانه جویی بسیاری از مردم به سبب همین زنگار دل هاست. این گونه است که در یک فرآیندی چنان دل ها تیره و زنگار گرفته می شود که حتی خورشید را در نیمه روز منکر می شود و تکذیب می کند.

از این رو، همان گونه که جسم، هرازگاهی نیازمند شست وشو است تا چرک زدایی شود، لازم است تا روان نیز زنگارروبی شود. چه بسیارند کسانی که هفته ای چند بار تن خویش به آب پاک می شویند و ماهی یا سالی خانه تکانی کامل انجام می دهند و هر خار و خاشاک و غبار و زشتی را از خانه بیرون می ریزند و چنان به این کار اهتمام می ورزند که گویی خانه را می تکانند، در حالی که سالی یک بار خانه د ل هایشان را به آب صفا و صمیمت نمی شویند و غبار و زنگار از آینه دل به ایمان و تقوا پاک نمی کنند. این در حالی است که خانه دل بیشتر نیازمند خانه تکانی و غبارروبی است.

بهار زمان رستاخیز زمینی

خداوند، فصل بهار را زمان رستاخیز زمین می داند و در آیاتی از جمله 9 تا 11 سوره ق، آن را همانند رستاخیز انسان می شمارد. انسان می بایست از این رستاخیز زمین عبرت گیرد و همان طور که تن و خانه از غبار ایام می زداید و به پالایش آلایش ها می پردازد، جان و روان خویش را نیز از غبار کینه ها و زشتی ها بپالاید و خود را به خوبی ها و زیبایی ها بیاراید.از این رو تزکیه به معنای پاکسازی و خودسازی، یک برنامه اصلی در برنامه هدایتی وحی معرفی شده است و خواهان خانه تکانی و تخلیه برای تحلیه می شود و از انسان می خواهد تا زشتی ها را از تن و روان بزداید و به تحلیه و آراستن آن بشتابد و دمی در این کار سستی نورزد.هر کدبانویی می داند که برخی از وسایل و اثاث خانه را باید بشوید، یا بتکاند، یا گردوغبارروبی کند یا برخی دیگر را اصلاح و تعمیر کند و یا برخی را به عنوان آشغال از خانه بیرون ریزد. هر انسانی باید بداند که اگر خانه و یا تن به شست وشو و خانه تکانی به این معنا نیاز دارد، روان و جانش نیز این گونه نیازمند توجه است. پس باید دل را به برخی از خصوصیات و فضایل اخلاقی بیاراید و برخی از زشتی ها و رذایل را از خانه دل بیرون راند و برخی از خصلت ها را اصلاح کند و برخی را به آب محبت و مودت آبیاری کند.

منبع:کیهان